Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Włocławku

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim zasądził
od pozwanego S. Ś. (1) na rzecz powoda J. B. kwotę 1661,97zł (wraz z „należnymi odsetkami za opóźnienie” od 4 stycznia 2023r. do dnia zapłaty) tytułem wynagrodzenia za sporządzoną przez powoda dokumentację pod dofinansowanie z (de minimis) Urzędu Pracy m. st. W., o które ubiegał się pozwany w związku z podjęciem działalności gospodarczej. Zasądził również od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1592,78zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany zarzucając zarówno naruszenie prawa procesowego jak i materialnego. W ramach pierwszej grupy zarzutów wskazał na obrazę przepisów art. 233 § 1 k.p.c. (wskutek wadliwej oceny bliżej wskazanych dowodów
i generalnie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego) oraz art. 25 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie sprawdzenia przez Sąd I instancji wartości przedmiotu sporu i zarządzenia w tym celu dochodzenia.

Naruszenia przepisów prawnomaterialnych apelujący dopatrywał się w:

- obrazie przepisu art. 353 ¹ k.c. poprzez bezprawną ingerencję przez Sąd w wyrażoną w nich zasadę swobody umów i w konsekwencji błędne przyjęcie, że zawarta między stronami umowa z 27 stycznia 2022r. dotyczyła nie tylko sporządzenia pierwszego wniosku
o dofinansowanie, ale miała zastosowanie również do kolejnych składanych przez pozwanego takich wniosków

- błędnym zastosowaniu art. 627 k.c. wobec uznania, że przedmiotowa umowa miała postać zbliżoną do umowy o działo i niezastosowaniu właściwych przepisów do jej kwalifikacji prawnej tj. art. 750 k.c. w zw. art. 734 k.c.

- niezastosowaniu art. 354 k.c. w zw. z art. 355 k.c. i uznanie, że powód należycie wykonał dzieło, co uzasadniało udzielenie mu ochrony prawnej mimo braku ku temu uzasadnionych podstaw.

Powołując się na powyższe skarżący wniósł o zmianę kwestionowanego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacji nie sposób odmówić słuszności wobec zasadności części spośród zgłoszonych w niej zarzutów.

Trafny w szczególności okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.
i w konsekwencji dokonanie przez Sąd I instancji częściowo błędnych ustaleń faktycznych. Wymaga jednak podkreślenia, że doszło do tego wskutek dysponowania przez ten Sąd ograniczonych materiałem dowodowym, zaoferowanym jedynie przez stronę powodową. Dopiero na etapie postępowania apelacyjnego został on uzupełniony przez skarżącego
i wówczas możliwa stała się kompleksowa jego ocena. Doprowadziło to Sąd odwoławczy do następujących ustaleń:

Pozwany S. Ś. (1) zamierzał prowadzić działalność gospodarczą i skorzystać
w tym celu z dofinansowania (przewidzianego w art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – tekst jedn.: Dz. U. 2024. 475)
z Urzędu Pracy w W.. Chciał je uzyskać w naborze przewidzianym w lutym 2022r. Aby otrzymać wspomniane dofinansowanie niezbędne jest założenie wniosku, spełniającego wymogi określone w stosownych przepisach. W celu sporządzenia takiego wniosku zawarł
w dniu 27 stycznia 2022r. z powodem J. B. umowę nazwaną „Umową
o wykonanie dokumentacji”

( Dowód: zeznania pozwanego S. Ś., sekwencja czasowa rozprawy z 12.09.24r. 00:13:40 – 00:20:34 , k. 178v)

Zgodnie z nią wykonawca miał sporządzić dokumentację „pod dofinansowanie z (de minimis) POP”. Przewidziano w niej za wykonanie dzieła wynagrodzenie dla wykonawcy w kwocie 650zł. Niezależnie od tego ustalono dodatkowe wynagrodzenie (premię za sukces)
w wysokości 4,5% od kwoty otrzymanego przez zamawiającego dofinansowanie.
W ust. 7 umowy wskazano, że zamawiający wnioskował o uzyskanie kwoty 33 943,80zł,
a tym samym premie dla powoda miała wynosić 1527,47zł

(Dowód: umowa z 27.01.22r., k. 10-15)

Jeszcze przed zawarciem umowy powód zapewnił pozwanego, że w razie nieotrzymania dofinansowania w pierwszym naborze ze sporządzonego wniosku S. Ś. (1) będzie mógł skorzystać w następnych.

(Dowód: zeznania pozwanego S. Ś., sekwencja czasowa rozprawy
z 12.09.2024r. 00:28:30 – 00:31:14, k. 178V – 179)

Wskutek wniosku (którego wykonawcą był J. B.) złożonego w dniu 16 lutego 2022r. pozwany nie otrzymał dofinansowania.

(Bezsporne)

Uzasadniając swoją odmowną decyzję Urząd Pracy m. st. W. wskazał m.in.,
że wniosek nie był rekomendowany do objęcia wsparciem, gdyż w elemencie oceny merytorycznej w kalkulacji planowanych wydatków zabrakło wskazania środków własnych,
o których mowa w punkcie 16. Wniosek zawierał również braki formalno-prawne, gdyż wnioskodawca nie odniósł się do wszystkich punktów wniosku (l. 15) oraz nie złożono wymaganych podpisów. Ocenił też, że przedstawiony plan przyszłego przedsięwzięcia stanowił jedynie szkic ewentualnego, właściwego biznesplanu, a tym samym nie dawał podstaw do zaakceptowania wniosku.

(Dowód: pismo Urzędu Pracy m. st. W. z 28.04.22r., k. 145-146)

Po telefonicznym poinformowaniu powoda przez pozwanego o nieuzyskaniu dofinansowania kontakt między stronami się urwał. Kolejny termin naboru wniosków został wyznaczony
na październik 2022r. S. Ś. (1) wysłał (mailowo) powodowi ten sam wniosek
z zaznaczonymi błędami. Uważał on, że J. B. powinien zrekompensować mu brak uwzględnienia wniosku w poprzednim naborze i prawidłowo sporządzić wniosek.

(Dowód: zeznania pozwanego S. Ś., sekwencja czasowa rozprawy
z 12.09.2024r. 00:31:14 – 00:42:15, k. 179)

W okresie 4-8 września strony korespondowały ze sobą mailowo, a przedmiotem tej konwersacji był wspomniany wniosek, który powód dopracowywał.

(Dowód: maile między stronami, k. 16-19)

Nie było wówczas między nimi żadnych uzgodnień o premii za sukces w przypadku otrzymania tym razem jednorazowego wsparcia przez pozwanego ani by miał on płacić jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie wykonawcy. Ponowny wniosek został uwzględniony i pozwany otrzymał wspomniane wsparcie w kwocie 36 932, 85zł. Nie poinformował o tym fakcie wykonawcy. Kwota ta była wyższa niż pierwotnie wnioskowana, gdyż zgodnie
z ustawą o promocji zatrudnienia dofinansowanie przewidziane w jej art. 46 jest pochodną wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

(Bezsporne)

Wobec nieuiszczenia przez pozwanego na rzecz powoda premii ten ostatni pismem
z 6 grudnia 2022r. wezwał kontrahenta do zapłaty kwoty 1661,97zł. W piśmie tym wskazał,
że umowa z 27 stycznia 2022r. nie została wypowiedziana ani zakończona, a dodatkowo strony uzgodniły, że przy kolejnym naborze zaktualizuje wniosek i będą kontynuowały współpracę. Wobec tego umowa ta cały czas obowiązywała.

(Dowód: pismo powoda z 06.12.22, k. 20)

Dokonując powyższych ustaleń Sąd II instancji miał na względzie, że część okoliczności faktycznych nie była między stronami sporna. Dotyczy to w szczególności nieotrzymania przez pozwanego dofinansowania w pierwszym naborze i uzyskania go
dopiero – po kilku miesiącach – w następnych a także braku jakichkolwiek uzgodnień
o premii za sukces dla powoda w razie uwzględnienia powtórnego wniosku. Rekonstruując stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się także na dokumentach w postaci umowy
z 27.01.2022r. i pisma Urzędu Pracy m. st. W. z 28.04.2022r. oraz korespondencji mailowej między stronami. Wartość dowodowa tych dokumentów nie była przez nikogo kwestionowana i nie budzi wątpliwości. Sąd Odwoławczy uwzględnił także pismo powoda
z dnia 6 grudnia 2022r. w zakresie treści tego dokumentu (ale nie faktów w nim wskazanych), gdyż ta także nie była przedmiotem kontrowersji.

Jeżeli chodzi o zeznania stron to trzeba w tym miejscu przypomnieć, że powód dochodził wykonania zobowiązania (art. 353 § 1 k.c.), którego źródłem była umowa (abstrahując w tym momencie od jej kwalifikacji prawnej). W tego typu przypadkach – zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. – to na nim spoczywał obowiązek wykazania istnienia ważnego zobowiązania, którego źródłem była przywołana czynność prawna. Zawsze przy tym obowiązkiem Sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego podciągnięcia (subsumpcji) pod odpowiednią podstawę prawną. Jeżeli ustalenia tego dokonać nie można to fakt ten samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy pozwany
z kolei udowodnił podstawy przyjętej linii obrony. Inaczej mówiąc – jeżeli nie można stwierdzić, że powód udowodnił podstawy faktyczne swojego żądania powództwo podlega oddaleniu niezależnie od tego, czy pozwany udowodnił fakty potwierdzające jego twierdzenie.

W rozpoznawanej sprawie J. B. wprawdzie odwoływał się do postanowień umowy
z 27 stycznia 2022r., ale tylko dlatego, że po złożeniu wniosku w pierwszym naborze strony miały wg niego uzgodnić kontynuację współpracy, a tym samym umowa ta „pozostawała w mocy”. Nie podjął jednak nawet próby udowodnienia domniemanej kontynuacji i w swoich zeznaniach w żaden sposób do tego nie nawiązał. Nie wiadomo więc kiedy, w jakiej formie
(a trzeba pamiętać, że umowa z 27 stycznia 2022r. pod rygorem nieważności dla swej zmiany wymagała formy pisemnej - § 13 ust. 3) i w jakich okolicznościach miałoby dojść do porozumienia o dalszej współpracy. Oczywiście wola zainteresowanych może być wyrażona per facta concludentia. Jest jednak rzeczą niezmiennie charakterystyczną, że powód
– reprezentowany przez fachowego pełnomocnika – w ogóle na to się nie powoływał.
Nie można wobec tego tez przyjąć, że świadczyć miałoby o tym samo wysłanie maili we wrześniu 2022r. i poprawienie wniosku przez wykonawcę tym bardziej, że pozwany traktował to jako swoistego rodzaju odszkodowanie za niewłaściwe wypełnienie pierwotnego wniosku. W świetle pisma Urzędu Pracy m. st. W. miał on podstawy tak uważać, skoro zdaniem tego organu przedstawiony plan przyszłego przedsięwzięcia – z przyczyn bliżej wyjaśnionych w piśmie – stanowił jedynie szkic ewentualnego właściwego biznesplanu. Nie ulega więc żadnej wątpliwości, że to w głównej mierze z przyczyn leżących po stronie powoda jako osoby sporządzającej wniosek nie został on uwzględniony w pierwszym naborze. Jest faktem, że pozwany nie był w pełni wiarygodny w swoich zeznaniach. Przykładowo twierdził,
że przed wydaniem negatywnej decyzji o przyznaniu wsparcia usunął braki wniosku
w postaci złożenia podpisów, gdy tymczasem coś zupełnie przeciwnego wynika ze wspomnianego pisma Urzędu Pracy. Utrzymał on także, że nie pamiętał, by powód w mailach odniósł się do sygnalizowanych błędach we wniosku. Trudno w to uwierzyć w świetle dosyć intensywnej i obszernej korespondencji. Ponadto dziwić musi brak pamięci akurat odnośnie tej okoliczności, skoro zarówno zdarzenie je poprzedzające jak i późniejsze pozwany dobrze pamiętał. Ale tez powód twierdził, że brak dofinansowania wynikał z połączenia we wniosku dwóch kodów PKD, a znowu przeczy temu uzasadnienie odmowy przyznania wsparcia. Prowadzi to do wniosku, że każda ze stron starała się przedstawić przebieg zdarzeń w jak najkorzystniejszym dla siebie świetle. Ostatecznie jednak – wobec wspomnianego braku wykazania przez powoda okoliczności uzasadniających uwzględnienie powództwa – podstawą ustaleń faktycznych w spornych kwestiach należało uczynić zeznania pozwanego.

Rozstrzygnięcia wymaga jeszcze kwestia, czy w świetle umowy z 27 stycznia 2022r. premia przysługiwała powodowi tylko w razie uwzględnienia pierwotnego wniosku (związanego z naborem lutowym) czy też również w przypadkach przyznania dofinansowania w kolejnych naborach. Rzecz sprowadza się do wykładni postanowień tej umowy, co należy do stosowania prawa materialnego (art. 65 § 2 k.c.). Skarżący wprawdzie podjął próbę wykazania niewłaściwego zastosowania przez Sąd I instancji tego przepisu, ale sprowadził to do płaszczyzny błędnych ustaleń faktycznych, co jest jurydycznym nieporozumieniem.
Nie ma to jednak znaczenia z uwagi na to, że w razie wniesienia apelacji Sąd II instancji ma obowiązek należytego zastosowania prawa materialnego, choćby nawet błędy w tym zakresie nie zostały wytknięte w środku odwoławczym. Już wykładnia językowa analizowanej umowy wskazuje, że miała ona dotyczyć tylko jednego wniosku i w konsekwencji premia należała się wykonawcy jedynie w razie uwzględnienia w najbliższym lutowym naborze, a nie w przypadku posłużenia się nim (nawet zmodyfikowanym) w kolejnych. Przede wszystkim ta druga możliwość nie została przewidziana w umowie. Ponadto skoro zamawiający miał wydać wykonawcy w terminie do 10 lutego 2022r. niezbędne materiały i dane (§ 4 umowy) to niewątpliwie stronom chodziło o wykonanie wniosku w związku z naborem w lutym 2022r.. Potwierdza to również – co trafnie uwypuklił apelujący – wskazanie kwoty dofinansowania na 33 943,80zł, a zatem 6-krotności przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale 2021r. Precyzyjnie umiejscawia to w czasie sporządzenie wniosku i potwierdza zaprezentowane wyżej zapatrywanie. I wreszcie dokonując wykładni oświadczenia woli trzeba też uwzględniać zachowanie się stron po jego złożeniu. J. B. odwoływał się zarówno w piśmie z 6 grudnia 2022r. jak i w pozwie oraz w piśmie procesowym z 7 grudnia 20223r. do ustnych uzgodnień o kontynuacji współpracy. Gdyby umowa z 27 stycznia 2022r. nie dotyczyła jednorazowego wykonania wniosku to jakiekolwiek uzgodnienia o dalszej współpracy (pomijając już – o czym była mowa wcześniej – że w żaden sposób nie wykazane) byłyby zbędne i nieracjonalne – bo stronyw dalszym ciągu łączyłby przecież stosunek prawny. Nie byłoby więc żadnej potrzeby dokonywania tego rodzaju uzgodnień.

Z podanych wyżej przyczyn apelacja okazała się zasadna. Zbędne jest w tych warunkach odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacyjnych. Można jedynie ograniczyć się do konstatacji, że zarzut obrazy art. 25 § 1 k.p.c. jest całkowicie niezrozumiały.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy we Włocławku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił kwestionowany wyrok i oddalił powództwo.

O kosztach postępowania za druga instancję rozstrzygnięto w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c. Pozwanemu jako wygrywającemu w całości postępowanie apelacyjne należał się zwrot wszystkich poniesionych w nim kosztów, sprowadzających się do opłaty od apelacji (200zł)
i wynagrodzenia reprezentującego go pełnomocnika w osobie adwokata ( 675zł - § 2 pkt. 3
w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – tekst jedn.: Dz. U. 2023.1964 przy przyjęciu 75% stawki minimalnej) – łącznie 875zł

SSO Mariusz Nazdrowicz