Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Włocławku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Nazdrowicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Halina Baszewska

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2023 r. we Włocławku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w T.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku

z dnia 16 grudnia 2022 r., sygn. akt I C 690/22 upr.

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą
w T. kwotę 1.872,46 zł (jeden tysiąc osiemset siedemdziesiąt dwa złotych czterdzieści sześć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
od dnia 2 listopada 2018 r. do dnia zapłaty;

zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 63,52 zł (sześćdziesiąt trzy złotych pięćdziesiąt dwa groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 114/23

Włocławek, dnia 16 czerwca 2023 r.

ZARZĄDZENIE

odnotować i zakreślić numer sprawy w rep. Ca;

przedłożyć z wnioskiem o uzasadnienie lub po upływie terminu do jego złożenia
akta sprawy zwrócić Sądowi Rejonowemu we Włocławku.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 114/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy we Włocławku oddalił powództwo (...) sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w T. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 1.872,46 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 2 listopada 2018 r. do dnia zapłaty tytułem naprawienia szkody powstałej w następstwie kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ samochód osobowy stanowiący własność poprzednika prawnego powoda, a której sprawca był objęty ochroną ubezpieczeniową świadczoną przez pozwanego w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ( pkt 1 wyroku) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2). Nakazał też pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 63,52 zł tytułem kosztów sądowych, tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa (pkt 3).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód i zaskarżył go w całości. Domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i zasądzenia na jego rzecz kwoty 1.872,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 listopada 2018 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych. Podniósł zarzut naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. polegającego na błędzie logicznym popełnionym przy ocenie materiału dowodowego oraz na braku wszechstronnej oceny tego materiału i przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, skutkujący błędem w ustaleniach faktycznych. Zarzucił również wadliwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 361 § 1 k.c. i przyjęcie, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności w zakresie kwoty 1.872,46 zł, a także art. 354 § 2 k.c. i przyjęcie, że powód przyczynił się do powiększenia rozmiarów szkody.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako w pełni uzasadniona skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku w kierunku zgodnym z wnioskami apelacji.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych
i przydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Poprzedził je również prawidłową oceną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, która nie przekroczyła granic określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je zarazem podstawą własnego orzekania.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań należy wyjaśnić, iż na etapie postępowania apelacyjnego spór między stronami skupiał się wokół wysokości dobowej stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego, do której zwrotu zobowiązany był pozwany ubezpieczyciel, nadto zasadność domagania się przez powoda zwrotu kosztów podstawienia pojazdu i jego odebrania z miejsca zamieszkania poszkodowanej. Poza sporem pozostawała kwestia wymiaru uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną.

Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczyciel OC posiadacza pojazdu mechanicznego ponosi odpowiedzialność w granicach odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody i w takich też granicach ustalane jest i wypłacane odszkodowanie, a granicę tej odpowiedzialności zakreśla adekwatny związek przyczynowy (art. 436 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c., art. 361 § 2 k.c. i art. 822 § 1 k.c.). W myśl art. 361 § 1 i 2 k.c. zobowiązany
do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Odszkodowanie zaś obejmuje wszystkie szkodliwe skutki zdarzenia stanowiącego czyn niedozwolony, z którym ustawa łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, jeśli tylko pozostają z nim w adekwatnym związku przyczynowym (uchwała Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51). Jest także rzeczą oczywistą, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (tego samego typu co uszkodzony). Jeśli zaś chodzi o wysokość stawki najmu, to w myśl zasady pełnej kompensaty szkody (art. 361 § 2 k.c.) wydatki poniesione na najem pojazdu zastępczego przez okres uzasadniony, powinny podlegać refundacji w granicach odpowiedzialności ubezpieczyciela szkody (art. 822 § 1 k.c.) i z uwzględnieniem co do zasady dobowej stawki wykazanej przez powoda. Niemniej trzeba jednocześnie pamiętać, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym wyłącznie obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się usunąć w inny sposób (uchwały Sądu Najwyższego z 17 listopada.2011 r. III CZ 5/11, OSNC 2012/3/28, z 22 listopada 2013 r. III CZP 76/13, OSNC 2014/9/85 i z 24 sierpnia 2017 r. III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela co do zasady pogląd, zgodnie z którym jeżeli dłużnik (ubezpieczyciel) z własnej inicjatywy oferuje poszkodowanemu niezwłocznie zorganizowanie konkretnej usługi rekompensującej szkodę, a poszkodowany bez racjonalnego i usprawiedliwionego powodu z oferty tej nie korzysta, to uprawnione jest przyjęcie, że koszty przewyższające te, które zostałyby poniesione, gdyby poszkodowany z oferty ubezpieczyciela skorzystał, nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym za zdarzeniem szkodzącym. Postawę poszkodowanego należałoby wówczas ocenić jako naruszenie obowiązku współpracy z dłużnikiem, o którym mowa w art. 354 § 2 k.c., jak również powinności minimalizacji szkody, nałożonej na niego w art. 826 § 1 k.c. W takiej sytuacji wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (uchwała Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, Lex nr 2340475). Tym samym jedynie w sytuacji, gdy ubezpieczyciel zaproponuje poszkodowanemu we współpracy z przedsiębiorstwem trudniącym się wynajmem pojazdów skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu - zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu, zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te w zakresie nadwyżki będą podlegały zwrotowi tylko wówczas, gdy poszkodowany wykaże, że szczególne racje przemawiały za uznaniem ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wówczas odrzucenie propozycji ubezpieczyciela powinno być oparte na obiektywnych i racjonalnych kryteriach, istotnych z punktu widzenia poszkodowanego.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy uznał jednak – podzielając zarzuty apelacji – iż brak jest podstaw do przyjęcia, że ubezpieczyciel poinformował poszkodowaną o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego i przedstawił jej istotne warunki oferty najmu. Przyjęcie wprost stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego
w uchwale wydanej w sprawie o sygn. III CZP 20/17 odnośnie obowiązku kontaktu poszkodowanego z ubezpieczycielem celem niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ten może zaproponować mu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu, prowadziłoby do całkowitego przerzucenia na poszkodowanego ciężaru poszukiwania kontaktu z ubezpieczycielem sprawcy szkody celem poznania istotnych warunków jego oferty najmu pojazdu zastępczego. Aczkolwiek w niniejszej sprawie w formularzu zgłoszenia szkody zaznaczono, że poszkodowanej nie jest potrzebny pojazd zastępczy, niemniej jednocześnie podano, że ta korzysta już z pojazdu zapewnionego przez powoda, wskazując wyraźnie dane kontaktowe do powoda. Pomimo tego ubezpieczyciel – otrzymawszy przy zgłoszeniu szkody informację, iż poszkodowana korzysta już z pojazdu udostępnionego przez wypożyczalnię oraz posiadając sprzeczne wiadomości co do niezbędności poszkodowanej pojazdu – nie podjął żadnych kroków zmierzających do przedstawienia poszkodowanej warunków najmu pojazdu zastępczego zapewnianych przez współpracującą z nim wypożyczalnię samochodów czy negocjacji stawki czynszu najmu z powodem.

Tak naprawdę pozwany w informacji zamieszczonej w formularzu zgłoszenia szkody ograniczył się jedynie do zasygnalizowania możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego i wskazania akceptowanej przez niego dobowej stawki czynszu najmu – 120 zł brutto. Zakres informacji zawartych na tym formularzu daleki jest od zaproponowania poszkodowanej najmu pojazdu zastępczego równorzędnego uszkodzonemu w taki sposób, aby mogła ona ocenić, czy oferta ubezpieczyciela jest realna, a oferowane przez niego warunki najmu spełniają jej oczekiwania, a w konsekwencji rozważyć, czy propozycja ubezpieczyciela jest dla niej akceptowalna i podjąć świadomą decyzję w tym przedmiocie. Oferta najmu pojazdu zastępczego powinna być zindywidualizowana i konkretna oraz każdorazowo przedstawiać jej istotne warunki, tak by była możliwa do przyjęcia dla poszkodowanego. Nie może więc ograniczać się do wskazania samej tylko dobowej stawki najmu pojazdu.

W niniejszej sprawie natomiast nie przedstawiono jakichkolwiek warunków najmu pojazdu, jakie mogłyby mieć istotne znaczenie dla poszkodowanej. Ważna jest bowiem nie tylko dobowa stawka najmu czy równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowe warunki umowy, takie jak choćby kwestia pokrycia pełnych kosztów jego udostępnienia, maksymalny okres najmu, czas i miejsce, a także sposób udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego, istnienie obowiązku wpłaty kaucji, czy też istnienie innych istotnych ograniczeń w swobodnym korzystaniu z samochodu (np. dziennego limitu kilometrów, ograniczenie związane z możliwością korzystania z pojazdu wyłącznie przez najemcę i zakaz udostępnienia go innej osobie). W sprawie zabrakło nawet informacji jaki pojazd byłby w stanie zapewnić ubezpieczyciel. Dlatego też w sytuacji, gdy nie wiadomo, jakie miałyby być ewentualne warunki najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną nie sposób wymagać od powoda wykazania, że ubezpieczyciel nie był w stanie wynająć poszkodowanej pojazdu zastępczego bądź że jego oferta nie spełniała jej oczekiwań.

Nie ulega więc wątpliwości, że poszkodowana – wobec braku realnej oraz zindywidualizowanej oferty pochodzącej od ubezpieczyciela co do możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego – była uprawniona wynająć pojazd zastępczy po stawce rynkowej od innego podmiotu oferującego tego rodzaju usługi. Jako że pozwany nie zaproponował poszkodowanej najmu pojazdu zastępczego, którego warunki czyniłyby zadość potrzebie ochrony jej uzasadnionych interesów, nie można uznać, że skorzystanie przez nią z droższej oferty najmu było ekonomicznie nieuzasadnione i niecelowe. Tym samym poszkodowana podejmując decyzję o skorzystaniu z oferty (...) sp. z o.o. SKA z siedzibą w T. nie naruszyła obowiązku wynikającego z art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c. minimalizacji szkody i współdziałania z ubezpieczycielem. W konsekwencji jako niezbędne, celowe i ekonomicznie uzasadnione, a tym samym objęte zakresem odpowiedzialności ubezpieczyciela i podlegające refundacji należało uznać wydatki z tytułu najmu pojazdu zastępczego, także przekraczające kwotę 120 zł brutto zaakceptowaną przez ubezpieczyciela. Jeśli chodzi o stawkę czynszu najmu powinna tu znaleźć zastosowanie stawka stosowana przez powodową spółkę w wysokości 130 zł netto (159,90 złotych brutto). Stawka ta bez wątpienia jest stawką rynkową. Nie odbiega ona bowiem od powszechnie występujących na rynku stawek najmu pojazdów w podobnej klasie. Brak jest podstaw, aby ją kwestionować i uznawać za znacznie wygórowaną. Przy ocenie kosztu najmu pojazdu zastępczego należy mieć na uwadze, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty.

Jako że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej i najbliższej jego miejscu zamieszkania oferty najmu pojazdu zastępczego, za zasadne Sąd odwoławczy uznał także żądanie zwrotu kosztów podstawienia i odbioru pojazdu (po 198,08 zł brutto). Jak już wskazano, ubezpieczyciel nie poinformował poszkodowanej o warunkach najmu pojazdu zastępczego. Brak jest również jakichkolwiek informacji, czy współpracująca z nim wypożyczalnia oferowała usługę podstawienia i odbioru pojazdu oraz czy też skorzystanie z jego oferty najmu wiązało się z koniecznością samodzielnego odbioru i następnie oddania auta w siedzibie wynajmującego, a wówczas gdzie – w jakiej odległości od miejsca zamieszkania poszkodowanej – znajdowało się najbliższe miejsce odbioru pojazdu zastępczego.

Zważywszy, że ubezpieczyciel nie przedstawił ani poszkodowanej ani jej pełnomocnikowi swej oferty najmu pojazdu zastępczego dla rozstrzygnięcia sprawy nie miała istotnego znaczenia kwestia działania powoda w postępowaniu likwidacyjnym, zarówno w roli pełnomocnika poszkodowanej jak i podmiotu wynajmującego jej pojazd zastępczy, będącego także nabywcą wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego i problem ewentualnej sprzeczności jego interesów.

O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust.
1 ustawy z dnia 23 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 2277) mając na uwadze, że żądanie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, w tym kosztów podstawienia i odebrania pojazdu z miejsca zamieszkania poszkodowanej, zostało zgłoszone ubezpieczycielowi w dniu 1 października 2018 r. (k. 26 i 30).

Mając powyższe na uwadze apelacja powoda okazała się w pełni uzasadniona
i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku, o czym Sad Okręgowy orzekł w punkcie
I. (pierwszym) sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Wobec zmiany orzeczenia konieczna stała się również korekta rozstrzygnięcia kosztach postępowania przed Sądem I instancji, o których Sąd odwoławczy rozstrzygnął zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art.
98 § 1 k.p.c. Dlatego w podpunkcie 1.2. sentencji zasądzono na rzecz powoda (jako wygrywającego sprawę w całości) kwotę 1.117 zł, obejmującą 200 zł opłaty sądowej od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 900 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt
3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) i kwotę 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W sprawie zaistniał również obowiązek rozliczenia nieuiszczonych kosztów sądowych, które zostały poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa, a mianowicie kwoty: 63,52 zł
z tytułu zwrotu kosztów stawiennictwa świadka (k. 55). Kierując się przyjętą zasadą rozstrzygania o kosztach procesu, Sąd Okręgowy w podpunkcie 1.3. sentencji wyroku nakazał pobrać powyższą kwotę od pozwanego na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 83
ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144) i art. 113 ust. 1 w/w ustawy.

Również o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu
o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Mając na względzie, że pozwany przegrał to postępowanie w całości w punkcie II. (drugim) sentencji zasądzono na rzecz powoda kwotę 650 zł, obejmującą opłatę sądową od apelacji w kwocie
200 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 450 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt
3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w/w rozporządzenia.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 114/23

Włocławek, dnia 18 września 2023 r.

ZARZĄDZENIE

odnotować złożenie uzasadnienia;

odpis wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi
pozwanego – poprzez PI (bez pouczenia dot. zaskarżalności);

przedłożyć z zażaleniem na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego lub po upływie terminu do jego złożenia i dołączeniu e.p.o. akta sprawy zwrócić Sądowi Rejonowemu we Włocławku.

SSO Mariusz Nazdrowicz