Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Włocławku

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim oddalił wnioski E. L. o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem B. L. (osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej) w postaci ustanowienia służebności osobistych mieszkania
na nieruchomościach objętych prowadzonymi przez ten Sąd księgami wieczystymi (...) odpowiednio na rzecz wnioskodawczyni (córki ubezwłasnowolnionej) i K. Z. (1) (wnuczki B. L., a córki siostry wnioskodawczyni K. Z. (2)) oraz K. Z. (2) i W. P. (drugiej wnuczki – córki wnioskodawczyni). Obciążył także wnioskodawczynię kosztami postępowania.

Apelację od tego postanowienia wniosła wnioskodawczyni zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego – art. 156 kro w zw. z art. 175 kro (wskutek ich niezastosowania i bezpodstawnego oddalenia wniosków), art. 296 kc w zw. z art. 298 kc (poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że ,,uprawnionymi są B.
i W. L.”) oraz art. 132 kro i art. 135 § 1-2 kro (z uwagi na niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że na córkach B. i W. L.
oraz ich wnuczkach ciąży obowiązek alimentacyjny wobec rodziców). Ponadto skarżąca wskazała na sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w zakresie przyjęcia, że W. P. mogłaby wynająć nieruchomość mającą urządzoną księgę wieczystą (...) i płacić koszty eksploatacyjne,
gdy tymczasem nie posiada ona wystarczających środków na wynajęcie tej nieruchomości
i opłacanie całości kosztów eksploatacyjnych. Powołując się na powyższe apelująca wniosła
o zmianę kwestionowanego postanowienia i uwzględnienie wniosków w całości.

Sąd Okręgowy zważył co następuję:

Apelacja wobec braku jakichkolwiek uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim dokonał prawidłowych i w pełni przydatnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Oceny tej nie zmienia podjęta
w środku odwoławczym próba ich częściowego podważenia (poprzez odwołanie
się do sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zgromadzonego materiału dowodowego), która nie mogła przynieść (z przyczyn, o których za chwilę będzie mowa) oczekiwanego przez skarżącą skutku. W tej sytuacji ustalenia te Sąd odwoławczy przyjął jako własne czyniąc je podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym. Dodatkowo Sąd Okręgowy ustalił – w oparciu o treść księgi wieczystej (...) – że w księdze tej w dniu 11 września 2024r. dokonano wpisu ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji z nieruchomości na wniosek (...) S.A. w restrukturyzacji w W. prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Aleksandrowie Kujawskim J. M. w sprawie KM 2839/23, do której to egzekucji (wpis 12 września ub. r.) przyłączył się (...) Bank (...) S.A. we W. (sprawa KM 815/23).

Przechodząc do oceny trafności zarzutów apelacyjnych w pierwszej kolejności niezbędne jest podkreślenie, że wyrażona w art. 316 § 1 kpc zasada aktualności orzekania obowiązuje także w postępowaniu apelacyjnym. Oznacza to, że Sąd II instancji obowiązany jest brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy wpływające na treść orzeczenia. Z tego też powodu w odniesieniu do wniosku o zgodę na ustanowienie służebności obciążającą nieruchomość w C. (księga wieczysta (...)) należało uwzględnić wszczęcie z niej po wydaniu zaskarżonego postanowienia egzekucji
i dokonanie zajęcia. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 930 § 3 kpc obciążenie nieruchomości przez dłużnika po jej zajęciu jest nieważne. Jest rzeczą oczywistą – czego
nie trzeba szerzej uzasadniać – że wyrażenie przez Sąd zgody na czynność nieważną z mocy prawa (art. 58 § 1 kc) jest niedopuszczalne. Wszystkie inne kwestie tracą w takiej sytuacji
na znaczeniu (w tym także sugerowana sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału – abstrahując całkowicie od tego, czy do niej w rzeczywistości doszło).

W przypadku ustanowienia służebności na nieruchomości w S. (księga wieczysta (...)) Sąd Okręgowy we Włocławku w pełni aprobuje ocenę prawną dokonaną przez Sąd meriti i nie ma potrzeby powielania przedstawionej w uzasadnieniu argumentacji. Wystarczy ograniczyć się do stwierdzenia, że wywody przedstawione
w uzasadnieniu apelacji są niezbyt przejrzyste i momentami wewnętrznie sprzeczne. Wskazuje się przykładowo w niej, że ,,celem ustanowienia tychże służebności
jest umożliwienie uprawnionym wykonywania całodobowej opieki nad B.
i W. L.” (k. 68), a jednocześnie Sąd a quo miał błędnie przyjąć,
że ,,ustanowienie służebności na rzecz E. L., K. Z. (2), K. Z. (1) i W. Z. ma na celu zapewnienie opieki nad B.
i W. L. oraz pomoc w opłacaniu rachunków” (k. 67). Skoro E. L. mieszka z rodzicami i na co dzień nimi się opiekuje, a K. Z. (1) (mieszkająca w C.) nie ma żadnych problemów w sprawowaniu opieki nad dziadkami to trudno zrozumieć sens ustanowienia żądanej służebności (we wnioskach wyraźnie wskazano, że to właśnie powody zdrowotne i konieczność opiekowania
się schorowanymi rodzicami legły u podstaw ich złożenia). Trudno przy tym oprzeć
się wrażeniu, że rzeczywiste motywy wystąpienia z wnioskami mogły być inne. Przedstawia
je E. L. na rozprawie w dniu 4 grudnia 2023r. (sekwencja czasowa 00:28:17 - 00:29:00 protokołu z tej rozprawy) twierdząc, że chodzi o to ,, żeby tych domów nie stracić”, ,,żeby nie doszło do licytacji komorniczych” i ,,żeby utrzymać to, co oni zbudowali”. Wprawdzie nałożenia się długów prowadzące do hipotetycznych licytacji komorniczych wiązała ona w tym miejscu z ewentualnym zaleganiem przez rodziców z płatnościami związanymi z utrzymaniem nieruchomości, ale w późniejszej części wypowiedzi wskazała
na zadłużenie matki sięgające setek tysięcy złotych. Przypomnieć także trzeba,
że do nieruchomości w C. już w 2020r. została skierowana egzekucja. W takiej sytuacji nie można tracić z pola widzenia, że obciążenie służebnością osobistą jest skuteczne erga omnes (art. 1000 § 3 kpc), co prowadzi do utrudnienia, a nawet uniemożliwienia egzekucji z nieruchomości. Także i to należy wziąć pod rozwagę dokonując oceny zasadności wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej poprzez ustanowienie przedmiotowej służebności. Wzgląd na powyższe potwierdza trafność rozstrzygnięcia Sądu I instancji.
Wobec nieskuteczności zarzutów apelacyjnych Sąd Okręgowy we Włocławku
na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl 520 § 1 kpc.

SSO Mariusz Nazdrowicz